تأثیر مخلوط آنزیمی بر فراسنجه‌های تخمیری برخی از محصولات فرعی کشاورزی در آزمایش تولید گاز

سابقه و هدف افزایش جمعیت دامی منجر به کمبود منابع خوراکی و رقابت بین انسان و دام شده است. این مشکلات باعث افزایش توجه به استفاده از محصولات فرعی کشاورزی در تغذیه دام شده است. اما اکثر ضایعات کشاورزی به دلیل وجود ترکیبات لیگنوسلولزی و متابولیت‌های ثانویه ارزش غذایی اندکی دارند. در چنین شرایطی از روش‌های مختلف فرآوری و همچنین ترکیبات مختلف آنزیمی برای بهبود ارزش غذایی این محصولات استفاده می‌شود. هدف از این مطالعه تعیین ترکیب شیمیایی محصولات فرعی کشاورزی شامل پوسته سویا حاوی دانه، پوسته سویا فاقد دانه، پوسته نرم پسته و تفاله چغندر قند و بررسی تاثیر یک مخلوط آنزیمی بر فراسنجه‌های تخمیری این محصولات فرعی در آزمایش تولید گاز است. مواد و روش‌ها در آزمایشگاه پوسته سویا به دو بخش تقسیم شد و برای تهیه پوسته سویای فاقد دانه از جریان باد در آزمایشگاه استفاده شد. مقدار پروتئین خام، دیواره سلولی، عصاره اتری، لیگنین و ماده آلی مواد خوراکی مورد بررسی با استفاده از روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شد. مقدار انرژی قابل متابولیسم، ماده آلی قابل هضم و اسیدهای چرب فرار با استفاده از معادلات مربوطه محاسبه شدند. برای انجام آزمایش تولید گاز 200 میلی‌گرم از محصولات فرعی مورد مطالعه به همراه یک مخلوط آنزیمی در سرنگ‌های شیشه‌ای 100 میلی لیتری ریخته و به آن محیط کشت حاوی مایع شکمبه به میزان 30 میلی‌لیتر اضافه شد و در حمام آب گرم 39 درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند. مخلوط آنزیمی با نام تجاری ناتوزیم به مقدار 05/0 درصد برای تیمار محصولات فرعی استفاده شد. مقدار تولید گاز در طی ساعات 2، 4، 8 ،12، 24، 48، 72، 96 و 120 اندازه‌گیری شد. نتایج در قالب طرح کاملاً تصادفی آنالیز شد. یافته‌ها بیشترین مقدار پروتئین خام در پوسته سویای دارای دانه (49/20 درصد ماده خشک) و بیشترین مقدار لیگنین در پوسته نرم پسته (55/8 درصد ماده خشک) مشاهده شد. پوسته نرم پسته و تفاله چغدر قند دارای مقدار کربوهیدرات‌های غیر الیافی بالایی در مقایسه با دو نوع پوسته سویای مورد بررسی بودند. آنزیم مورد استفاده بر اساس دز پیشنهادی تأثیری بر مقدار گاز تولیدی در ساعات مختلف، مقدار تولید گاز تجمعی و نرخ تولید گاز نداشت. همچنین آنزیم تأثیری بر مقدار ماده آلی قابل هضم، انرژی متابولیسمی و اسیدهای چرب فرار نداشت. نتیجه‌گیری پوسته پسته و تفاله چغندر قند مقادیر زیادی کربوهیدرات غیرفیبری دارند و پوسته سویا و تفاله چغندر قند مقادیر اندکی لیگنین دارند. استفاده از آنزیم در دز پبشنهادی تأثیری بر پارامترهای تخمیری، ماده آلی قابل هضم، انرژی متابولیسمی و کل اسیدهای چرب فرار نداشت. کلمات کلیدی: آنزیم، اسید چرب فرار، تولید گاز، محصولات فرعی کشاورزی